ગાંધીજી અને તેમના સાથીઓ – સ્વાતંત્ર્યસંગ્રામમાં ગુજરાત
ગુજરાતનું સ્વાતંત્ર્યસંગ્રામમાં સ્થાન
ગુજરાતે ભારતના સ્વાતંત્ર્ય આંદોલનમાં અનોખું સ્થાન મેળવ્યું.
અહીં માત્ર રાજકીય જ નહીં, સામાજિક અને સાંસ્કૃતિક જનજાગૃતિ પણ ફેલાઈ.
ગાંધીજી, સરદાર પટેલ અને અન્ય સાથીઓના નેતૃત્વ હેઠળ ગુજરાતના લોકો અહિંસા અને સત્યના માર્ગે આગળ વધ્યા.
ગુજરાતમાં સ્વાતંત્ર્ય લડતનો આરંભ પ્રારંભિક રાજકીય મંચો અને સામાજિક સુધારણા સંગઠનો દ્વારા થયો.
સમાજના દરેક વર્ગે આઝાદીના સંદેશને સ્વીકાર્યો અને પોતાના ક્ષેત્રમાં યોગદાન આપ્યું.
આંદોલનો અને જનજાગૃતિ
ગાંધીજીના નેતૃત્વ હેઠળ ગુજરાતમાં અહિંસાત્મક આંદોલનો ફેલાયા.
ખેડા સત્યાગ્રહ, બારડોલી સત્યાગ્રહ અને દાંડી કૂચ એમાં મુખ્ય રહ્યા.
આ આંદોલનોએ લોકોને સ્વરાજ્ય માટે એકત્રિત કર્યા અને રાજકીય ચેતના વધારી.
અમદાવાદ – સ્વાતંત્ર્ય લડતનું કેન્દ્ર
અમદાવાદ સાબરમતી આશ્રમ ગાંધીજીની ચળવળનું હ્રદય હતું.
અહીંથી અસહકાર આંદોલન, ખિલાફત આંદોલન અને મીઠાના સત્યાગ્રહની શરૂઆત થઈ.
અમદાવાદે ભારતભરના સ્વાતંત્ર્ય સેનાનીઓ માટે પ્રેરણા પૂરી પાડી.
મહાત્મા ગાંધીજી – અહિંસાના પ્રણેતા
ગાંધીજીનો ગુજરાત સાથેનો સંબંધ
પોરબંદરમાં જન્મેલા ગાંધીજી સમગ્ર વિશ્વમાં અહિંસાના પ્રણેતા તરીકે જાણીતા થયા.
તેમણે સાબરમતી આશ્રમમાં રહીને સમગ્ર દેશને સ્વાતંત્ર્યના સંઘર્ષ માટે પ્રેરિત કર્યું.
ગાંધીજીના મુખ્ય આંદોલનો
-
ખેડા સત્યાગ્રહ (1918) – ખેડૂતોના કર માફ માટેનો સંઘર્ષ.
-
અસહકાર આંદોલન (1920) – અંગ્રેજી શાસન સામે અહિંસાત્મક વિરોધ.
-
દાંડી કૂચ (1930) – મીઠા પર કર સામેનો ઐતિહાસિક વિરોધ.
ગાંધીજીના પ્રખ્યાત સાથીઓ
સરદાર વલ્લભભાઈ પટેલ
બારડોલી સત્યાગ્રહના સફળ નેતા અને ભારતના એકતાના શિલ્પી.
રવિશંકર મહારાજ
સામાજિક સુધારણા અને ગ્રામ વિકાસ માટે અવિરત કાર્ય કરનાર.
ઈમામસાહેબ અબ્દુલ્લા હારૂન
ગાંધીજીના ખિલાફત આંદોલનના સાથી અને સામાજિક એકતાના પ્રણેતા.
કસ્તુરબા ગાંધી
ગાંધીજીની જીવનસાથી અને મહિલા સશક્તિકરણની આગેવાન.
ગુજરાતના ક્રાંતિકારી અને તેમનું યોગદાન
શ્યામજી કૃષ્ણવર્મા
લંડનમાં ઇન્ડિયા હાઉસની સ્થાપના કરી વિદેશમાં ક્રાંતિકારી પ્રવૃત્તિઓનું નેતૃત્વ કર્યું.
વિનોદ કિનારીવાલા
અમદાવાદના વિદ્યાર્થી નેતા, જેમણે અંગ્રેજી શાસન સામે જીવન બલિદાન આપ્યું.
નિષ્કર્ષ – સ્વાતંત્ર્યનો વારસો
ગુજરાતનો સ્વાતંત્ર્યસંગ્રામમાં ફાળો અતિમહત્વનો હતો.
ગાંધીજી અને તેમના સાથીઓએ અહિંસા, સત્ય અને બલિદાનના માર્ગે ભારતને સ્વતંત્રતા અપાવી.
આ વારસો આજે પણ પ્રેરણા આપે છે અને રાષ્ટ્રપ્રેમની જ્યોત પ્રગટ રાખે છે.